Xây dựng hệ thống luận điểm và trình bày luận điểm là một trong số những kĩ năng cần thiết trong văn nghị luận lớp 8. Tiếp nối các dạng bài tập làm văn khác đã học ở lớp dưới như: cách liên kết văn bản, bố cục văn bản, văn tự sự, văn nghị luận. Sau đây, chúng ta lại tiếp tục tìm hiểu sâu hơn về cách thức luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm trong văn nghị luận.
Học môn Văn, có lẽ phân môn Tập làm văn luôn khiến cho các bạn học sinh cảm thấy khó khăn khi tiếp cận.
Vì vậy, bài viết dưới đây nhằm giúp các em ôn luyện về luận điểm, cách lập dàn ý cho từng luận điểm, cách sắp xếp luận điểm sao cho thành một bài văn nghị luận hoàn chỉnh.
Khi có một nền tảng tốt về cách xây dựng và trình bày luận điểm thì sẽ tạo tiền đề tốt cho các em đi vào các dạng đề bài khó hơn như: trình bày luận điểm về một nhân vật trong tác phẩm văn học hay một đoạn thơ…
Trước khi đi vào luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm chúng ta cùng nhắc lại một số khái niệm liên quan.
Để làm văn nghị luận, hai thành phần chính yếu không thể thiếu, đòi hỏi các bạn phải xác lập, đó chính là luận điểm và luận cứ.
Luận điểm là gì?
Luận điểm là tư tưởng, quan điểm, chủ trương, lập luận chính thể hiện tư duy của người viết để bàn về vấn đề nghị luận đang được đề cập.
Cách tìm luận điểm:
- Đặt câu hỏi.
- Bám sát đề bài.
- Tuân thủ cách thức nghị luận.
Phương pháp trình bày luận điểm:
- Diễn dịch.
- Quy nạp.
- Trình bày bối cảnh dẫn đến luận điểm.
- Kể chuyện nhằm dẫn ra luận điểm.
Luận cứ là gì?
Luận cứ chính là con của luận điểm, đó là tập hợp những lý lẽ, dẫn chứng có căn cứ, là nền cơ sở làm rõ luận điểm.
Yêu cầu:
- Luận cứ phải hài hòa với nôi dung luận điểm.
- Luận cứ phải có tính xác thực về sự kiện, địa điểm, thời gian, nơi chốn, nhân vật lịch sử…
- Luận cứ cần nổi bật, tiêu biểu, đặc trưng để người xem dễ hiểu.
- Luận cứ toàn diện, không tách rời khỏi nội dung luận điểm.
Khi chúng ta sắp xếp các luận cứ theo một hệ thống thì được là gọi là lập luận.
Vai trò của luận điểm trong văn nghị luận
Có thể nói, luận điểm đóng vai trò chủ chốt trong bài văn, thường là câu ở dạng khẳng định hoặc phủ định. Chỉ cần dùng phép liên kết câu, từ những luận điểm, ta có thể làm thành bài văn hoàn chỉnh.
Luyện tập xây dựng hệ thống luận điểm
Đề bài: “Hãy viết một bài báo tường để khuyên các bạn trong lớp học tập chăm chỉ hơn”
Bài làm tại nhà, một bạn đã lập dàn ý với 5 luận điểm sau.
- Lớp chúng ta nhiều bạn học giỏi, lao động cũng tốt làm vui lòng thầy cô, xứng đáng là tấm gương sáng cho mọi người học hỏi.
- Vậy mà một vài bạn lại tỏ ra lơ lãng học hành.
- Các bậc phụ huynh và thầy giáo rất lo buồn.
- Các bạn ấy chưa thấy rằng, người nào bây giờ càng ham chơi, không chịu chăm học thì sẽ khó gặp niềm vui trong cuộc sống.
- Vậy thì ngay bây giờ, các bạn hãy chịu khó học tập hơn.
Có thể dùng câu nào để giới thiệu luận điểm số 4?
- Tuy nhiên, các bạn ấy chưa thấy, người nào bây giờ càng ham chơi, không chịu chăm học thì sẽ khó gặp niềm vui trong cuộc sống.
- Do đó, các bạn ấy chưa thấy, người nào bây giờ càng ham chơi, không chịu chăm học thì sẽ khó gặp niềm vui trong cuộc sống.
- Nhưng, các bạn ấy chưa thấy, người nào bây giờ càng ham chơi, không chịu chăm học thì sẽ khó gặp niềm vui trong cuộc sống.
Nhận xét:
Cả 3 câu trên đều có thể dùng để giới thiệu luận điểm chung nhưng cần bỏ đi ở các từ: tuy nhiên, do đó, nhưng… vì chúng không phù hợp với yêu cầu chuyển đoạn, không làm cho luận điểm 4) kết nối với các luận điểm trên.
Gợi ý vài câu giới thiệu luận điểm 4) theo cách như sau:
“Nếu các bạn chịu khó suy nghĩ về tương lai, bạn sẽ thấy ngay là nếu bây giờ chỉ ham vui chơi thì sau này sẽ vô cùng hối tiếc và không thể có được niềm vui trong cuộc sống”
Hay:
“Đời người, ai cũng chỉ có một thời tuổi trẻ ngồi trên ghế nhà trường, được đi học. Nếu các bạn chỉ ham chơi, để lãng phí những năm tháng ấy, không chịu học hành thì sau này sẽ vô cùng hối tiếc và không thể có niềm vui trong cuộc sống”.
Xây dựng hệ thống luận cứ ra sao?
Yêu cầu:
Nêu luận cứ cho luận điểm: “Các bạn ấy chưa thấy rằng, người nào bây giờ càng ham chơi, không chịu chăm học thì sẽ khó gặp niềm vui trong cuộc sống”
Các luận cứ được sắp xếp hợp lý để làm nổi bật luận điểm:
- Sau này, chắc chắn bạn sẽ phải sống trong thời đại mà khoa học công nghệ có sự tiến bộ vượt bậc.
- Và xã hội ấy, làm gì cũng cần phải có tri thức.
- Tri thức ở đâu, chẳng phải bạn sẽ góp nhặt từ kiến thức khi còn ngồi trên ghế nhà trường hay sao…
Kết đoạn cho câu văn trình bày luận điểm (có thể viết hoặc không)
“Các bạn ấy chưa thấy rằng, người nào bây giờ càng ham chơi, không chịu chăm học thì sẽ khó gặp niềm vui trong cuộc sống”
Gợi ý:
- Tóm lại, nếu như sau này bạn muốn thực hiện một điều gì đó ý nghĩa cho cuộc sống mà không có tri thức thì liệu có làm được không?
- Vì thế, chúng ta nên bớt vui chơi, chịu khó học hành chăm chỉ để trở thành người có ích cho xã hội.
Viết đoạn văn trình bày luận điểm:
Lưu ý: cách diễn đạt phải trong sáng, ngắn gọn, liên kết mạch lạc. Bám vào hệ thống luận điểm, luận cứ trước đó để làm thành bài văn trình bày luận điểm.
Sử dụng phương pháp lập luận diễn dịch, lập luận quy nạp hoặc lập luận tổng phân hợp.
Đề bài 2:
Viết một đoạn văn để trình bày luận điểm: “Đọc sách là công việc vô cùng bổ ích vì nó giúp ta hiểu biết thêm về đời sống”
Gợi ý viết đoạn văn bám sát luận điểm như sau:
Đọc sách là công việc vô cùng bổ ích, vì nó giúp ta hiểu biết thêm về đời sống. Thật vậy, việc đọc sách giúp ta hiểu về cuộc sống của nhiều lớp người trong xã hội, từ những người cực kì nghèo khổ cho đến những kẻ quyền lực, giàu sang. Đọc sách giúp ta hiểu về cuộc sống của loài người trong quá khứ cũng như đoán định phương hướng của con người trong tương lai. Đọc sách giúp ta mở rộng tầm nhìn, hiểu về nhiều dân tộc, biết về các quốc gia khác nhau trên trái đất. Nhờ đọc sách, chúng ta nắm bắt được tâm lý người đời, về cách đối nhân xử thế, đạo lí ở đời.
Tóm lại, đọc sách giúp ta có thêm nhiều kinh nghiệm sống quý giá, biết tránh điều xấu, bỏ qua mọi điều dở, trở thành người có ích cho xã hội…
Trên đây là vài nội dung trong cách luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm mà mỗi học sinh đều phải làm quen và dần tiếp cận để làm nền tảng sau này. Kiến thức bài học đầy đủ hơn trong văn nghị luận, mọi người vui lòng tham khảo link dưới.
Video hướng dẫn dây dựng luận điểm
Luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm được phân tích trong bài viết. Mọi thắc mắc vui lòng để lại comment phí bên dưới để chúng tôi chỉnh lý phù hợp nhất.